Zie onder de presentatie met foto’s en route 

Bij Groot Speijck, waar Natuurmonumenten haar bezoekerscentrum heeft, start een groep van 17 mensen die erg geïnteresseerd zijn in wat gids Henk Neggers te vertellen heeft over de oorlog in de Oisterwijkse bossen.

door Margriet Ooms

Vroeger waren de vennen omringt met natte heide en graslanden. Er werden greppels gegraven om de grond te ontwateren. Met het uitgegraven zand werden andere plekken opgehoogd en zo ontstond hier het ‘rabattenbos’ dat Klein Zwitserland werd genoemd vanwege de hoogteverschillen.

Er werd een bepaalde soort snel groeiende dennen geplant voor de mijnbouw in Limburg. Daarom werd het gebied daarna het ‘mijnbos’ genoemd. Deze bomen groeien binnen hun schors gedraaid op  wat hun hout stevig maakt. We vinden een zo’n boom ontworteld liggen en kunnen duidelijk de draaiende groei in de stam zien.

Henk laat foto’s zien uit zijn map om alles te verduidelijken wat hij allemaal vertelt. Hij is al jaren bezig met onderzoek naar dit fenomeen en was zeer verrast en blij dat door middel van nieuwe technieken zoals Lidar dat de vegetatie wegfiltert, er veel is blootgelegd en vóóronderstellingen konden worden gecorrigeerd. Je kunt op de foto duidelijk de witte plekken waarnemen waar de munitiedepots hadden gelegen. Het gehele terrein bevatte 210 hectaren, is 295 voetbalvelden groot, afgezet met tussen de palen 3 of 5 schrikdraad.

De munitie lag niet op een enkele plek (want dat zou bij een ontploffing een gigantische explosie geven) maar op plekken op afstand van elkaar en zigzag langs de paden zodat niet alles in een keer de lucht in zou gaan. De Duitsers hadden diepe kuilen gegraven op hoge grond zodat er niet gauw grondwater bij zou kunnen komen. Ze waren met dubbele houten beschutting en met zink gedekt.

Vele zandpaden en paden met steen bedekt. Henk vertelt dat deze stenen een deel zijn van het puin van de in mei 1940 gebombardeerde oude binnenstad van Rotterdam. Dat puin heeft meerdere bestemmingen gekregen zoals haventjes dempen en het verstenen van paden.

Het verwerken van dit puin in de paden en vele andere werkzaamheden werd gedaan door de door de Duitsers aan het oostfront gevangen Russen. Dezen hadden mogen kiezen tussen: of naast de Duitsers meevechten tegen hun eigen volk, of getransporteerd worden naar het westen om daar in werkkampen te worden gezet.

Die paden en plekken zijn met het blote oog nog nauwelijks te vinden. Lidar heeft duidelijk gemaakt waar die precies hebben gelegen. De Duitsers hadden alles heel precies gedocumenteerd maar bij hun overhaaste vertrek veel vernietigd. Zelfs hun overtollige munitie hebben ze in kleinere hoeveelheden laten ontploffen op plekken die je naast de diverse paden nog kunt waarnemen als grote kuilen. Gedurende de tijd na de oorlog zijn die wel opgehoogd door begroeiing.

De Duitsers zorgden ervoor dat de route vanaf het station in Oisterwijk tot aan de Kapel op de Moergestelseweg toe werd geasfalteerd, zodat zij hun aan- en afvoer van munitie zonder teveel geschok konden vervoeren. Ze hadden het gebied afgezet met landmijnen maar wel waarschuwingsborden geplaatst tegen dit gevaar. Henk laat een groenig transparante glazen pot zien, waarin de bom werd geplaatst. Glasmijn geen staal omdat de temperatuur daardoor te heet werd en de bom voortijdig kon ontploffen. Henk legt uit hoe de ontsteking in elkaar zat. Na de oorlog zijn er een aantal van deze glazen potten teruggevonden, meegenomen naar huis en voor allerlei zaken te worden gebruikt, zelf als piespot.

De ingang van het munitiedepot lag aan de Moergestelseweg, afslag De Hondsberg. De uitgang lag direct tegenover de ingang van het Natuurmuseum aan de Oirschotseweg. Henk toont een mooie foto hoe dat eruit heeft gezien. Bij waar nu ongeveer Ome Jan ligt lagen de Smeerputten, werkplaatsen waar de vrachtwagens werden onderhouden.

De Duitse staf nam zijn intrek in de woning op de Hondsberg nadat zij de bewoners eruit had gezet. Deze moesten op Venkraai hun intrek nemen De mensen van Venkraai op hun beurt moesten elders gaan wonen. Zo werden Groot en Klein Speijck en ook Venkraai gevorderd  voor inkwartiering.

Twee wat oudere dames die in Haaren een textielwinkel uitbaatten, hadden regelmatig onderduikers. Zij hadden het plan opgevat om met enige regelmaat in de Oisterwijkse bossen te gaan wandelen. De Duitsers vertrouwden hen wel. Zodoende hebben de dames veel informatie opgedaan en getekend. Zo ontstond de Spionagekaart. Zij trokken op speciaal papier de contouren over en zorgden er via het verzet voor dat dit bij het NID in Londen terecht kwam.

Gearresteerde foute Nederlanders in de oorlog waren in kamp Vught geïnterneerd. Ze waren te herkennen doordat van voorhoofd tot nek een brede reep was kaalgeschoren, én doordat ze gevangeniskleding aanhadden dat er uitzag als pyjama’s. Ze moesten o.a. mijnen zoeken en onschadelijk maken.

Één van die mannen in pyjama en mijnenruimer was Sjef Paijmans, een Oisterwijker. Het is onduidelijk waarom hij was gezien als foute Nederlander, maar hij werd opgepakt en naar Kamp Vught gestuurd. Over zijn beslommeringen daar heeft hij een dagboek bijgehouden.

Ruim 2½uur heeft de rondleiding geduurd en Henk zegt nog lang niet uitverteld te zijn. Hij heeft over het gehele gebeuren in de Oisterwijkse bossen tijdens de oorlog een boek geschreven genaamd: ‘Mannen in ‘pyjama’s’. Erg nieuwsgierig naar nog meer verhalen en uitleg ben ik het boek gauw gaan kopen in de winkel van Natuurmonumenten.

Mocht er weer een aankondiging komen van een wandeling door de bossen en het munitiedepot, dan kan ik dit zeer aanraden. Wilt u daarna nog meer diepte, dan is daar het boek van Henk Neggers.

Informatie

Het boek “Mannen in ‘pyjama’s” is te koop bij Bezoekerscentrum Oisterwijk.

Het boek “Als stenen konden spreken” is te koop via Kwartier van Oisterwijk.

Bekijk ook de fotoserie van Dion Schepens.

De Maand van de Geschiedenis

In de gemeente Oisterwijk werken een aantal organisaties en vrijwilligers de gehele maand oktober mee aan de Maand van de Geschiedenis. Op Oisterwijknieuws.nl/geschiedenis treft u een overzicht van alle activiteiten en een keur aan historische informatie en video’s