In de serie ‘The Big Five van Oisterwijk’ neemt historicus Ad van den Oord u mee naar de tijden van vijf (Five) belangrijke natuurbeschermers; mensen uit het rijke Oisterwijkse verleden die een grote (Big) rol hebben vervuld in behoud van de natuur in onze omgeving.

George Diederik Perk

Door de boeren van Kerkhoven werd hij ‘het heerke’ genoemd, George Diederik Perk (1845-1925). In 1872 was hij in Oisterwijk een machinale weverij voor o.a. linnen en damast gestart. Maar al snel verdiende hij zijn geld vooral met de wijnhandel. De zaken gingen zo goed dat hij in 1874 een grote villa kon laten bouwen aan de Heusdensebaan (Perkakker, later villa Rustoord en thans hotel De Leijhof), waarin hij met zijn vrouw en acht kinderen alle ruimte had.  Perk liet langzaam maar zeker rondom zijn villa ook andere herenhuizen en villa’s verrijzen, waarin of zijn gehuwde kinderen of zijn vrienden introkken. Er ontstond daardoor een klei villaparkje met de naam ’t Hoog. Veel van de huizen waren ontworpen door gemeentearchitect Bernard Vriens.

Eén van Perks vrienden, de schoolopziener Willem van Oppenraaij, betrok in 1908 de gigantische villa Heureka op de hoek van de Heusdensebaan en de Haarenseweg. De protestant Perk en de katholiek Van Oppenraaij konden het zo goed samen vinden dat zij in 1908 de Oisterwijkse VVV heroprichtten. Die VVV was al in de zomer van 1886 actief, en daarmee één van de eerste VVV’s in Nederland, net iets jonger dan die van Valkenburg. Maar de Oisterwijkse VVV verdween tijdelijk van het toneel totdat Perk en Van Oppenraaij in 1908 de handen ineensloegen. Van Oppenraaij werd voorzitter en Perk secretaris. Zij zaten boordevol plannen: bewegwijzering van de bossen naar het centrum en het laten drukken van wandelkaarten.

Maar nog voor de VVV haar activiteiten kon uitvoeren, kwamen donkere wolken aanzetten. In 1910 werd bekend dat de eigenaren van landgoed De Hondsberg  het hele bos- en vennengebied wilden gebruiken voor de bouw van villa’s. Samen met de gemeentesecretaris ging George Perk namens de VVV met de eigenaren van De Hondsberg onderhandelen om zo ‘slooping’ van de Oisterwijkse bossen te voorkomen. In 1912 startte de VVV een actie waarbij aandelen van fl. 100,00 werden uitgegeven om geld bijeen te brengen voor aankoop van de gronden. Al snel bleek dat daar een bedrag van bijna een ton mee gemoeid zou zijn. Dat ging de VVV-Oisterwijk in haar eentje niet lukken. Daarom werd contact gezocht met Natuurmonumenten, ook al om de actie zo in de landelijke schijnwerpers te krijgen. Perk en Van Oppenraaij hielden echter de touwtjes strak in handen en bleven de onderhandelingen met de eigenaren van De Hondsberg leiden.

Eind 1912 kon George Perk in zijn jaarverslag van de VVV noteren dat de actie geslaagd was. Mede door financiële steun van de provincie en de gemeenten Den Bosch, Tilburg en Oisterwijk kon Natuurmonumenten het landgoed De Hondsberg voor fl. 80.000 aankopen. Gemeenteraadsleden in Tilburg spraken van een ereschuld aan Oisterwijk vanwege de vervuiling door Tilburgse fabrikanten van de Voorste Stroom. Maar feitelijk werd De Hondsberg al tientallen jaren door de Tilburgse fabrikanten gebruikt als uitspanning, wanneer er iets te vieren viel op de fabriek. Ook Tilburgse muziek- en zanggezelschappen wisten De Hondsberg op menig zondag te vinden en zelfs de Tilburgse misdienaars kwamen op De Hondsberg met de koster ‘den pot’ verteren. De Oisterwijkse bossen en vennen waren in 1912 dus al een verpozingsgebied voor alle Tilburgers, van hoog tot laag.

George Perk bleef echter ook de ondernemer en handelaar. Natuurbehoud en winstbejag gingen bij hem samen. Dat kon niet iedereen altijd waarderen. Zo vertrouwde natuurkenner Jac. P. Thijsse aan het papier toe dat ‘mijn vriend de heer Perk’ behoort tot het kamp van de bouwlustigen in de natuur. Volgens Thijsse was Perk bezig een villatje te bouwen tegen het Van Esscheven aan.

George Perk overleed in de zomer van 1925. In de daaropvolgende winter zou Oisterwijk in de landelijke pers voor het eerst omschreven worden als ‘Parel van Brabant’. Perk zou er trots op zijn geweest. In 1933 bij het zilveren jubileum van de VVV kreeg Perk postuum van de voorman van Natuurmonumenten Pieter van Tienhoven nog alle credits: ‘Onze vereeniging heeft aan uw voorganger, den heer George Perk te danken, dat wij in uwe gemeente schoons hebben tot stand gebracht’. In 1927 had het Oisterwijkse gemeentebestuur al een straat in villapark ’t Hoog naar George Perk vernoemd.

De Maand van de Geschiedenis

In de gemeente Oisterwijk werken een aantal organisaties en vrijwilligers de gehele maand oktober mee aan de Maand van de Geschiedenis. Op Oisterwijknieuws.nl/geschiedenis treft u een overzicht van alle activiteiten en een keur aan historische informatie en video’s.