Alle lokale omroepen fuseren in een gezamenlijke streekomroep. Vanaf 2028 is er geen lokale omroep meer, in de vorm zoals we die nu kennen.
Kijken we straks naar Omroep Tilburg? Komen Sinterklaas en onze carnavalsoptochten nog op TV? Hebben LOVO en Moergestel TV straks nog bestaansrecht?
We vroegen aan Corné Schoenmaker van Moergestel TV en Twan van Brussel van LOVO hoe zij de toekomst zien.
Verschillen
In onze gemeente kennen we meerdere clubs die ons van bewegend beeldmateriaal voorzien. Al deze enthousiastelingen maken voor u mooie video’s. Sommige van hen publiceren hun beelden enkel via Youtube en socals; de andere doen dat ook op TV. Die laatste noemen we ‘Lokale omroep’. Het verschil zit hem in het formeel toegekende recht tot uitzending via de kabel, en de subsidie die deze omroepen ontvangen van de overheid; nu nog via de gemeente.
Videomakers zoals bijvoorbeeld Oisterwijk in Beeld, de Haarense Omroep Stichting (HOS) en vrijwilligers van Films uit Haaren ontvangen geen structurele subsidie van de overheid. Zij dekken hun kosten veelal met sponsoren en donateurs. Hun uitzendingen verlopen via Youtube, social media en bijvoorbeeld Oisterwijknieuws.nl.
LOVO en Moergestel TV hebben daarbij nog de uitzendingen op kabel TV, en ontvangen via de gemeente de landelijk vastgestelde subsidie voor lokale omroepen. Het normbedrag is € 1,62 per huishouden.
Problemen
In de huidige situatie kan er een probleem ontstaan wanneer meerdere omroepen binnen één gemeente aanspraak willen maken op de uitzendrechten en subsidie. Ook kan het voorkomen dat gemeenten een subsidie aan een omroep intrekken, omdat de gemeente ontevreden is over het resultaat.
Bij gemeenten met één groep videomakers die een uitzendrecht en subsidie wensen, is er niet snel risico op problemen. Anders is dat waar meerdere groepen aanspraak willen maken op die uitzendrechten en subsidies, en niet met elkaar willen of kunnen samenwerken. Dat gebeurde jaren terug bijvoorbeeld in de voormalige gemeente Haaren bij de HOS en LOHA. Het zorgde voor een jarenlange discussie en onmin over wie door de gemeente als formele lokale omroep werd erkent. De rechter moest er uitspraak over doen; het werd LOHA. Na de gemeentelijke herindeling werd LOHA opgeheven.
In de gemeente Oisterwijk werd dit bij de gemeentelijke herindeling eind vorige eeuw anders opgelost. Hier bleven de bestaande omroepen Moergestel TV en LOVO bestaan. Omdat er wettelijk maar één lokale omroep uitzendrechten en subsidie kan ontvangen, werden beide omroepen in een gezamenlijke stichting OHM geplaatst. OHM verdeelt de subsidie en uitzendtijd over Moergestel TV en LOVO. Beide krijgen een gelijke (50/50) verdeling van rechten en gelden. Geen verdeling per inwoner; beide omroepen maken vergelijkbare kosten en vullen gelijke uitzendtijd.
Na de laatste herindeling, waarbij de gemeente Haaren werd opgesplitst en het dorp Haaren bij Oisterwijk kwam, bleven enkele vrijwilligers uit Haaren films maken. Die worden momenteel ook via het kanaal van OHM uitgezonden. De formele verdeling van OHM is fusie met Haaren niet aangepast.
Hoe lang nog?
De Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO) laat weten dat de huidige vorm van lokale omroepen vanaf 2028 komt te vervallen. Dit samenwerkings- en coördinatieorgaan voor de lokale publieke omroep in Nederland stelt dat vanaf 2028 de lokale omroepen niet langer worden bepaald aan de hand van gemeentegrenzen, ‘maar de “natuurlijke habitat” van de burger: de sociaal-culturele en economische omgeving waarin iemand woont, leeft, werkt en recreëert’.
Ofwel voor alle TV kijkers in onze gemeente: De uitzendingen van LOVO en Moergestel TV gaan (als ze dat willen) over naar een nieuwe omroep, die geheel Midden-Brabant bestrijkt. Er komt vanaf 2028 één omroep, met één uitzendkanaal, en één overheidssubsidie met als doelgebied alle inwoners van de gemeenten Tilburg, Oisterwijk, Goirle, Hilvarenbeek, Dongen, Gilze en Rijen, Waalwijk, Loon op Zand en Heusden, en de in die gemeente vallende dorpen zoals Haaren, Moergestel en Heukelom.
Kwartiermaker
Alle huidige omroepen in deze gemeenten kunnen deelnemen in een nieuw op te richten streekomroep. Op dit moment is de omroep van Gilze Rijen voornemens niet mee te doen aan de oprichting van de streekomroep. Voor de samenwerking tussen de andere omroepen is een kwartiermaker aangesteld, die alle wensen en mogelijkheden gaat onderzoeken.
Een dergelijke streekomroep zou wat LOVO en Moergestel TV betreft een vergelijkbare constructie kunnen krijgen als nu met de overkoepelende stichting OHM, met Moergestel TV en LOVO evenals de andere lokale omroepen als lokale ‘werkmaatschappijen’. Daarbij kan er onafhankelijkheid zijn in producties en gewerkt worden met vaste afspraken over uitzendtijden en verdeling van gelden.
Nut
Het doel van de streekomroep is met name om de kwaliteit te verhogen. Volgens de NLPO sluiten de nieuwe doelgebieden goed aan op de “natuurlijke habitat”, en daarbij merkt de NLPO op dat dit kan ‘zonder af te dingen op de lokale kwaliteit en bereik.’ Twan van Brussel (LOVO) ziet wat dat betreft het nut van die regionale samenwerking: ‘We kunnen kennis delen, en waar nodig gebruik maken van elkaars materialen.’ Ook kan er mogelijk op kosten bespaard worden, vanwege het gezamenlijk gebruik van een uitzendkanaal en de apparatuur die daarvoor nodig is.
Vragen
Wat duidelijk nog ontbreekt, is een besluit hoe de lokale vrijwilligers straks in de praktijk hun beelden kunnen blijven maken, én uitzenden. Komt er een centrale (hoofd)redactie die bepaalt wat er in onze gemeente opgenomen wordt, en wanneer dat op TV komt? Weet zo iemand van alle gemeenten wat er speelt in de samenleving? Blijft er ruimte om zoals nu lokaal te werken vanuit zowel Moergestel TV als LOVO?
LOVO heeft na beraad met de vrijwilligers besloten in ieder geval de lokale betrokkenheid te willen behouden. Voor Gemeente Oisterwijk is dat ook een duidelijke wens, maar zeggenschap heeft de gemeente er niet over. Corné Schoenmaker (Moergestel TV) stelt de voorwaarden voor de nieuwe samenwerking wat scherper: ‘Wij doen alleen mee als we ons lokale werk kunnen blijven doen met onze eigen identiteit en producties.’ Voor hen is de eigen onafhankelijke werkwijze en uitzendmogelijkheid een must.
De toekomstige lokale betrokkenheid zal mede afhangen van de praktische zeggenschap die de lokale vrijwilligers krijgen in bestuur en beleid van de nieuwe omroep.
Blijven de studio’s?
Een groot deel van de huidige subsidie, gaat naar kosten voor apparatuur en de locaties met studio en montagemogelijkheden. Of dat straks nog kan is net zo onduidelijk als wie straks het uitzendbeleid bepaald. En juist die eigen locaties, zijn zo belangrijk voor de vrijwilligers om prettig te werken, en hun lokale identiteit en huidige mogelijkheden te behouden. Je wil immers als vrijwilliger niet eerst naar Tilburg om een camera op te halen, en dan later opnieuw op en neer om een uitzending te monteren.
De subsidie wordt vanaf 2028 niet meer via de gemeente, maar landelijk uitgegeven. De nieuw op te richten streekomroep ontvangt deze subsidie, en beslist waaraan deze mag worden uitgegeven. Voor apparatuur zal vast voldoende geld beschikbaar worden gehouden, immers kan je zonder camera geen opnamen maken. Voor beide omroepen bestaat er echter wel een serieus risico dat er straks geen geld meer is voor de huidige lokale studio’s.
Voor Moergestel TV is dat risico vanwege het relatief kleine doelgebied nog groter. Worden de gelden verdeeld aan de hand van de huidige producties, dan maakt Moergestel TV meer kans. Worden de gelden verdeeld op basis van inwoneraantallen, dan zal het zwaar worden de locatie in stand te houden.
Bestaansrecht voor de lokale werkgroepen hangt daarnaast af van wat zij nog kunnen uitvoeren. Zo zijn bij de vrijwilligers en kijkers van LOVO de live uitzendingen van bijvoorbeeld de sinterklaasintocht en carnavalsoptocht erg gewild. Daarvoor is naast voldoende vrijwilligers, ook kostbare apparatuur en schuiven met uitzendtijd nodig. Onzeker is nog of dat in de nieuwe streekomroep mogelijk blijft.
Naast de landelijke subsidie, is het voor Gemeente Oisterwijk mogelijk een aanvullende subsidie te verstrekken aan lokale media. Op dit moment heeft de gemeenteraad hier geen beleid op vastgesteld.
Alternatieven
Kunnen er binnen de nieuw op te richten streekomroep goede afspraken gemaakt worden over onafhankelijke uitzendmogelijkheden en het verdelen van de beschikbare gelden, dan kunnen beide omroepen zich daarin vinden. Zo niet, is op dit moment nog niet bekend in welke vorm zij verder gaan. Corné: ‘We blijven in onderhandeling met onze partners in de streek en proberen er het maximale voor de kijkers in onze gemeente uit te halen.’ Twan vult aan: ‘En verliezen ook onze gewaardeerde vrijwilligers niet uit het oog.’
Er is nog veel onzeker. Maar mocht samenwerking in de streekomroep niet tot stand komen, en de regeling voor de streekomroep inderdaad per 2028 worden doorgezet, dan vervalt het uitzendrecht op TV en ontvangen zij geen gelden meer vanuit de landelijke overheid. Dat wil echter niet zeggen dat deze omroepen met hun vrijwilligers daarna geen video’s meer kunnen maken. Er zijn immers genoeg voorbeelden van lokale enthousiastelingen die het ook zonder uitzendrecht en subsidie heel goed lukt lokale onderwerpen met beeldproducties onder de aandacht te brengen. Ze zijn dan niet meer op TV te zien, maar kunnen wel via de digitale kanalen hun publiek bereiken. Ook kan het zijn dat lokale vrijwilligers zich alsnog individueel aansluiten bij de nieuwe streekomroep en fungeren als lokale video-correspondent.
