Het aantal asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen dat in ons land worden opgevangen is afgelopen jaar flink gestegen. Ook in onze gemeente is het aantal opvangplekken toegenomen naar totaal vijf locaties, waarvan vooralsnog vier tijdelijk. Hoe zijn de verschillen in leefomstandigheden, en wat kunnen we leren van deze diversiteit aan opvang? U leest er over in de serie:  Vluchtelingenopvang in Oisterwijk.

door Joris van der Pijll

Ik mag zeggen ‘met open armen’. Om te beginnen werd ik daags na de uitnodiging tot een gesprek door de vrijwilligers en begeleiders van de opvanglocatie ‘met open armen’ ontvangen. Uit dat gesprek bleek ook vrij snel dat de Oekraïense vluchtelingen in het voormalige klooster dat zo ervaren. Tot tranen toe ontroerd bij het verhaal van een uit Oekraiene afkomstige moeder, en dat wat het de vrijwilligers doet om haar en haar lotgenoten te mogen helpen.

Het is niet voor niets dat Jan Vriens – een van de vrijwilligers uit Moergestel – afgelopen week werd beloond met een Zilveren Legpenning. Een vraag aan hem wordt direct beantwoord, en al vrij snel heeft hij de keukentafel vol gekregen met nog een vrijwilliger, twee projectleiders en een vluchtelinge. Ondersteund met informatie over wat deze helpende handen voor de vluchtelingen doen, is het met name het verhaal en de ervaring van de vluchtelinge die een goede indruk geeft van wat voor het doel van deze serie van belang is: hoe ervaren zij de leefomstandigheden.

Pracht gebouw

Een eigen ruime woonruimte, met uitzicht op straat en verzorgingshuis… (Foto: Joris van der Pijll).

Het voormalige klooster in Moergestel huisvest maximaal 35 personen; ingericht voor de duur van 1 of maximaal 2 jaar. Op het moment van dit bezoek zijn dat er nog wat minder. Onder hen momenteel 10 kinderen, en daar blijken de meeste vluchtelingen het voor te doen. In een ontroerend verhaal vertelt deze moeder, dat zij vooral voor de veiligheid van de kinderen naar Nederland is gevlucht: ‘het kind uit de oorlog halen’. Het gebouw straalt rust uit, en dat is na de spannende tijd in eigen land, en de reis naar deze plek enorm nodig. Het gebouw kent brede gangen met per appartement een afzonderlijke entree naar de woonunits. In die ruime woningen een eigen badkamer, keuken, woonkamer en slaapkamer. In enkele gevallen slapen de kinderen bij de ouders; in andere situaties hebben de kinderen een eigen kamer en slapen de ouders in de woonkamer. Niet ideaal, maar ruim van opzet en de bewoners zijn er zichtbaar tevreden mee. Vanwege die ruime opzet en vooral ook vanwege de stenen muren, heerst er veel rust en is er ruim privacy.

Voorzieningen

Op enkele minuten lopen zijn er diverse winkels, supermarkt, huisarts en meer van de meest benodigde voorzieningen. Direct tegenover het klooster treffen de vluchtelingen het verzorgingshuis Park Stanislaus, daarnaast de school. Kinderen krijgen nog online les vanuit hun eigen land – het systeem is ontstaan tijdens corona en komt nu goed van pas – en gaan ook lokaal naar school. Met name die school tegenover, is voor de ouders enorm prettig. De kinderen die dat kunnen, al of niet nog met nog aanwezige taalbarrière, kunnen daar terecht, op zichtafstand, een veilig gevoel. Niet alleen voor onderwijs  –  waarover meteen ook lovende woorden komen voor de extra inzet en zware taak die deze leerkrachten opbrengen – maar vooral het spelen met Moergestelse kinderen blijkt een toegevoegde waarde.

Gedoneerde hulpgoederen liggen klaar voor de komst van Oekraïens vluchtelingen in Moergestel (Foto: Joris van der Pijll).

Met name dat laatste valt op. Nu al, na enkele weken, is met name die ervaring positief nuttig voor de integratie. De kinderen spelen met elkaar, leren van elkaars cultuur en gewoonten, leren aan elkaar hun taal, en dragen dat over aan de ouders. Ouders met kinderen die tegenover de school, of om de hoek wonen; alles dicht bij elkaar. Het draagvlak rondom deze kleinschalige locatie met hoofdzakelijk gezinnen met kinderen is dan ook enorm. Vrijwilligers helpen mee met de inrichting, de vluchtelingen zelf dragen ook hun steentje bij, er staat een grote hal vol met gratis spullen klaar voor de eerste nood, en omwonenden bieden hun auto aan ‘voor als je vervoer nodig hebt’.  Scholing en integratie gaat hier toch anders dan we van bijvoorbeeld bij de komst van een AZC kennen; iets om later in te duiken.

Les en werk

De volwassen vluchtelingen uit Oekraïene spreken vaak al wat Engels, en krijgen Nederlandse les; noodzakelijk om zo snel mogelijk zelfstandig in Nederland te kunnen wonen en werken. Ja, ook werken! Vluchtelingen uit Oekraïne mogen direct aan het werk, zonder beperking. Dat aanpakken van werk geeft rust, regelmaat en ook voldoening; een gevoel van nut en vrijheid. Juist vanwege de plotselinge noodzaak tot opvang, lijkt het voor deze doelgroep sneller en eenvoudiger geregeld. Ook voor de vrijwilligers en ondersteunende ondernemers blijkt dat fijn, om zonder al teveel bureaucratie te kunnen helpen. Er wordt minder van bovenaf opgelegd door de overheid, minder gedwongen regels, minder formaliteiten en ook opvallend: geen hek en geen bewaking! Dat laatste zal ook te maken hebben met de omvang; ook iets om later nog op terug te komen.

Tevreden

Het voormalige klooster in Moergestel; nu een thuis voor Oekraïense vluchtelingen (Foto: Joris van der Pijll).

Bij het gesprek komen tranen. Tranen van verdriet voor wat ze in hun land achterlieten, tranen van schaamte omdat andere vluchtelingen het minder hebben, maar vooral ook tranen voor de waardering en liefdevolle hulp die ze hier in Moergestel krijgen. Het laat ook de andere aanwezigen niet onberoerd. Het voelt als een wonder: ‘je klopt aan in angst, bang en onzeker wat komen gaat, en wordt opgevangen door nieuwe vrienden’. Vrijwilligers en professionals organiseren en verzorgen alles wat voor de vluchtelingen nieuw is, helpen hen op weg.

De leefomstandigheden, de voorzieningen, de sfeer, de zorg voor elkaar, voor de kinderen, het draagvlak in de samenleving… Dit gaat duidelijk verder dan eten, een bed, een dak en de wettelijk verplichte zorg. Mogelijk dat deze locatie een voorbeeld kan zijn voor een vorm van opvang die zowel de vluchtelingen als de omgeving goed doet.

Klik hier en lees alle berichten uit deze serie