Spelende kinderen vinden we doodgewoon, we zien kinderen buiten spelen, op straat, op de speelplaats, thuis in de tuin of binnen met speelgoed, knutselspullen, verkleedkleren of een gezelschapsspel.

Door Wilna van den Heuvel

Doodgewoon maar tegelijkertijd zo bijzonder. Door te spelen ontdekken kinderen zichzelf en de wereld om zich heen. Ze verwonderen, herhalen, variëren en leren wie ze zijn en wat ze kunnen in relatie tot de ander. Kortom ze groeien door te spelen, op alle ontwikkelingsgebieden.

Kunst is ingewikkelder, niet iedereen is geïnteresseerd in kunst, want het is niet zo gewoon. Als je met de nieuwsgierigheid van een kind naar kunst kijkt, ontdek je een bijzondere wereld, de wereld door de ogen van de kunstenaar, de speler. Zowel het kind als de kunstenaar ontdekken door te spelen nieuwe oplossingen, doen nieuwe ideeën op en hun creativiteit wordt gestimuleerd.

Het verhuisspel, een kunstwerk van Harrie Gerritz.

Robbert Dijkgraaf zegt: ‘Verbeelding is de motor van de kunst en de wetenschap, dus iets maken wat nog niet bestaat, iets verzinnen wat we nog niet weten, iets voorstellen wat ondenkbaar lijkt’. En verbeelding ontstaat al spelend, dus zijn kunst en spelen onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Maar wat is daar zo magisch aan? Magie zou ik willen omschrijven als iets wat gebeurt, een effect, waarvoor je geen verklaring hebt. Je doet ‘iets’ en dat kan een positief of negatief effect hebben terwijl je niet begrijpt hoe dat komt. Als je tegen een toren duwt, valt hij om, logisch en begrijpelijk, maar van die omgevallen blokken kun je steeds iets nieuws maken, best verrassend. Je kunt zelf steeds iets nieuws scheppen. Kunstenaars stuiten vaak op toevalligheden waardoor ze op nieuwe ideeën komen, ze spelen met het materiaal, ze zoeken, ontdekken, voegen wat toe of halen iets weg.

Als een kind een indringende ervaring opdoet, (zowel positief als negatief) zie je vaak dat het over deze ervaring en de gevoelens die dat met zich meebrengt gaat spelen. Het kind speelt over het alledaagse leven. Het zijn onbewuste processen, het gebeurt spontaan. Het kind bedenkt niet dat het over de situatie gaat spelen, maar door het te doen ontdekt het kind oplossingen die het in de dagelijkse werkelijkheid niet bedenkt. Het vergaart inzichten in situaties, het ‘oefent’ strategieën en het wordt sterker in de echte wereld. Het verbeeldend spel dat een kind speelt heeft een positief effect op het welbevinden. Het zorgt voor een positieve stemming en gerichte aandacht. Het is een middel tot zelfexpressie.

En dat geldt natuurlijk ook voor de kunstenaar, veel kunstenaars maken beelden over thema’s die hen raken, die zij ervaren als ingewikkeld, beladen of juist positief. Zij hebben het nodig om daarover te schilderen of beelden te maken. Het is een intrinsiek proces dat hen helpt de gebeurtenissen te begrijpen en te verwerken. Op deze manier is het een manier van spelen met verbeelding.

Spel en kunst helpen tot verwerken van ervaringen, het ordent informatie en stimuleert fantasie en het creatieve denken. Het bevordert het inlevingsvermogen en helpt gedrag te reguleren.

Een kind speelt voor zichzelf, gewoon omdat het leuk is, een kunstenaar wil het vaak nog delen met de wereld om zich heen, om de ander deelgenoot te maken van zijn thema’s. En dan is het aan de toeschouwer om er weer een eigen verhaal van te maken, te spelen met de gedachten die de beelden oproepen.

In Galerie Oisterwijk is tot en met 3 juli 2022 een tentoonstelling te zien die gaat over dit thema, vanuit een speels ingerichte ruimte roept het op tot een glimlach. (www.galerie-oisterwijk.nl)