De nuance zit in de manier waarop; afbreken tot de grond, of toch delen behouden die nog goed zijn? Hoe zorgvuldig is zorgvuldig?

CDA Oisterwijk dient donderdag tijdens de raadsvergadering een motie in tegen de sloop, en voor restauratie van historisch rijksmonument Haarendael.

De Rijksdienst en het Cuypersgenootschap hebben eerder aangegeven dat sloop onoordeelkundig zou zijn, en er eerst een plan gemaakt moet worden voor herstel. Het college (Burgemeester en wethouders) van Oisterwijk stelt dat gedeeltelijke sloop onvermijdelijk is. Bij de brand in 2019 is een groot deel van de gebouwen verloren gegaan en alvorens over te gaan tot herbouw, moeten delen gesloopt worden. Het college gaat akkoord met de gedeeltelijke sloop van Haarendael onder de voorwaarden dat het sloopproces zorgvuldig wordt aangepakt, met respect voor het behoud van de historische waarden.

Tegen

CDA Oisterwijk heeft aangegeven tegen dit besluit in te willen gaan. ‘Haarendael is een bijzonder complex met een hoge cultuurhistorische waarde. Het was een belangrijke priesteropleiding(grootseminarie) en in de Tweede Wereldoorlog diende het als gevangenis van o.a. belangrijke Nederlandse kopstukken. Het is één van de weinige complexen, waar die geschiedenis nog tastbaar aanwezig is. De CDA-fractie is zeer bezorgd over de sloop en wil dat er een restauratieplan wordt ontwikkeld van de rijksmonumentale onderdelen om het monumentale karakter van het complex te behouden. Pas nadat er een gedragen beeld van de toekomstige situatie van het Landgoed Haarendael is, dient het College een besluit over de aanvraag tot sloop te nemen. Het credo “Opdat wij nooit vergeten” is nu actueler dan ooit.’

Snelheid

Vanuit de lucht is goed te zien wat de brand heeft aangericht (Foto: Peter Franken)

Bijna tegelijk komt de VVD met een wens tot meer snelheid. ‘Gelukkig komt er eindelijk beweging in de herbestemming en de wederopbouw van het historische erfgoed aan de Raamse Akkers.’ De VVD benadrukt de toezegging van wethouder Eric Logister dat zoveel mogelijk van het seminarie uit 1839 behouden en het karkas zorgvuldig afgepeld wordt. Ook wordt er een raadswerkgroep ingesteld: ‘Deze is namens de gemeenteraad betrokken bij de planvorming van de herontwikkeling van landgoed Haarendael tot aan de vaststelling van het omgevingsplan. Deze concrete stappen stellen ons voor nu gerust en moeten ervoor waken dat de wederopbouw geen onnodige vertraging oploopt, de schrik van alle Haarenaren.’

Helaas

De nuance zit in wat ‘zorgvuldig slopen’ betekent en wie die sloop in welke mate van zorgvuldigheid voorbereid, uitvoert en controleert. Want wat eenmaal weg is, komt niet meer terug. Helaas is dat bijvoorbeeld bij het behoud van historisch erfgoed op de KVL in Oisterwijk gebleken. Daar werd onder andere een historisch van belang zijnde muurschildering overgeschilderd, en delen van een oude stoommachine weggegooid. Er was geen actieve bewaking van het erfgoed. Gelukkig kon schade aan de gedenksteen – door de nodige aandacht van lokaal betrokken mensen – beperkt blijven, hoewel ook die tijdens werkzaamheden werd bloot gesteld aan breukrisico’s.

Politiek is bekend om controle en kritiek achteraf, met het doel daar voor de toekomst van te leren. Behoud van historisch erfgoed kan alleen met een vooraf bewaakte en gecontroleerde zorgvuldigheid, om behoud te waarborgen van dat wat nog te redden is. De mate van die zorgvuldigheid dient de raad juist vooraf te bepalen.