Note: datum publicatie 23 juli 2020 is aangepast om te voorkomen dat artikel na twee jaar komt te vervallen.

‘De lokale media in Oisterwijk was een doorbraak in contact met buiten,’ aldus een van de geïnterviewden die vanuit ‘binnen’ haar ervaring deelt. Tegelijk werd ‘buiten’ bij de helpers een duidelijke toename van aanbod van vrijwilligers ervaren, die zich door de berichtgeving geïnspireerd voelden. Een analyse op de berichtgeving in de lokale media over de periode maart tot en met juni, gerelateerd aan de coronacrisis in een vergelijk met vorig jaar.

door Joris van der Pijll

Het mooie van het rubriceren van berichten op thema, in een afgekaderde periode en met een zo duidelijk maatschappelijk belangrijk onderwerp, is dat er achteraf informatie uit te halen valt. Een duidelijk voorbeeld hiervan uit het verleden, waren de vele berichten over Oisterwijk 800. Juist door alle berichten over activiteiten die gerelateerd waren aan de viering van de destijds 800 jarige stadse rechten een ‘merkje’ te geven, kon er achteraf informatie uit afgelezen worden. Zo ook is dat vanaf begin maart gedaan met berichten over het coronavirus én de helpers.

Theo verzorgt boodschappen (Foto: ContourdeTwern)

Cijfers
In kwantitatieve zin, als het om aantallen gaat, zeggen kijkcijfers niet alles. Uiteraard kregen de coronaberichten veel aandacht van lezers, maar dat kregen andere berichten ook. En net als bij andere bijzondere gebeurtenissen, in reguliere ‘nieuws periodes’, variëren die cijfers enigszins met pieken en dalen. Nee, corona leverde geen significante toename van lezersaantallen op. Mogelijk komt dat ook, omdat enerzijds de corona-berichten toenamen, maar tegelijk andere vooral recreatieve berichten wegvielen. Lezersaantallen hebben dus niet geholpen om inzage te krijgen; de reacties des te meer!

Plotsklaps
Net als bij veel bedrijven en organisaties, werden ook de redacties van de lokale media begin maart verrast met een flinke noodzakelijke aanpassing. Dat ging niet direct om financiële duidelijkheid (die zo later bleek pas na afloop opgelost zou worden), maar in die eerste week viel er vooral een redactioneel gat. Nog voordat landelijk een verbod op onder andere evenementen en de horeca werd afgeroepen, stroomden in de mailbox de annuleringen al met bosjes binnen.

Het gevolg? Reeds uitgevoerde werkzaamheden gingen verloren. Reeds verwerkte kopij van activiteiten kon direct de prullenbak in en de uitagenda mocht even later volgen. De recreatieve pagina’s in de krant en op internet leeg achterlatend en verenigingen vielen stil, zo ook het verenigingsnieuws. Tegelijk was het alle zeilen bijzetten om de inwoners van de steeds wisselende en opkomende informatie te voorzien, gerelateerd aan dat vreselijke virus, en de vervelende maar noodzakelijke maatregelen.

Maatschappelijk
In onze samenleving – zo bleek uit de vele reacties en meningen – ontstond verwarring; niet alle maatregelen en de gevolgen daarvan waren met name in het begin even duidelijk; niet alle (lokale) overheden kwamen met dezelfde of gelijktijdige berichtgeving. Op enig moment moest op een zondagavond binnen een uur alle horeca dicht, ook afhaal, of toch niet? ‘Ja’ bevestigde de overheid, om daar een halve dag later alsnog een ‘nee’ van te maken. Welzijnsorganisaties mochten even plotseling hun werk niet voort zetten; geen ontmoetingen voor ouderen en geen bewegingsactiviteiten. Hulporganisaties kregen zelf te maken met zieken, aangepaste werkmethoden en hadden hun handen vol aan hulpvragen; bedrijven zoals bijvoorbeeld in de horeca zaten met gedeeltelijk werkeloos personeel en onbenutte voorraden; particulieren kwamen plots zonder werk thuis te zitten.

Karin en Eric en hun team helpen met soep en contact bij 301 adressen (Bron: Sociaal huis Oisterwijk).

Informatiepunt
De grootste omslag in de lokale berichtenstroom werd 11-12 maart ervaren. Op 13 maart werden hierop enkele organisaties benaderd om op Oisterwijknieuws.nl gezamenlijk een ‘Corona Informatiepunt’ in te richten. Het doel was om zo goed als dat kon inzicht te geven in de geldende richtlijnen, coronanieuws te bundelen, de helpers en de hulpmogelijkheden te tonen. De eerste die dit enthousiast en razendsnel heeft opgepakt was Karin Sieverts van Contour de Twern. Er kwam een telefoonnummer en e-mail beschikbaar voor mensen die hulp nodig hadden, of konden aanbieden.

Arie Hobo werd speciaal hiervoor de coördinator: ‘Deze gezamenlijke plek heeft inwoners en organisaties geholpen om de juiste ondersteuning te vinden. En er zijn diverse nieuwe vrijwilligers gekomen naar aanleiding van de berichtgeving via de media.’ Ook viel bij Contour de Twern op dat er inwoners waren die zich eerder niet, maar nu wel actief hebben ingezet. ‘Er waren tientallen extra vrijwilligers die diensten voor anderen deden en ook ondernemers die een maatschappelijke bijdrage hebben geleverd.’ Volgens Arie konden initiatiefnemers en organisaties elkaar beter vinden om te verwijzen en samen te werken. ‘We hebben gezien dat er veel werk is verzet.’

Helpers
Dat er veel werk is verzet, dat kan eenieder beamen. Tegelijk met de afname van recreatieve activiteiten werden er initiatieven ontplooid door inwoners die hun kennis en kunnen spontaan gingen inzetten voor een ander. Velen hadden zo bleek de behoefte de handen uit de mouwen te steken. Ze werden gebundeld als ‘De Helpers’. De publicaties over deze ‘helpers’ vormden op hun beurt inspiratie voor anderen, zo blijkt.

Twee in Oisterwijk alom bekende ‘kartrekkers’ zijn Karin en Eric Rentmeester: ‘Wij hebben veel positieve reacties ontvangen. Veel mensen namen contact op omdat ze een belmaatje wilden zijn of om boodschappen voor iemand te doen.’ Ook de publicaties van hun O’pkikker actie op internet en in de krant zorgde voor aanwas van helpers: ‘Totaal 58 sociale ondernemers hebben hun steentje bijgedragen.’ Het project resulteerde in 10.000 maaltijden die met 4.000 contactmomenten aan 301 inwoners werden bezorgd en kreeg een vervolg in O’pkikker Ontmoet. Volgens Karin en Eric waren bij die helpers ook nieuwe contacten: ‘Inwoners die thuis kwamen te zitten omdat ze niet konden werken.’

100 Kilo Oisterwijkse aardbeien voor bewoners Stanislaus Moergestel.

Doorbraak
‘Ik proefde een beetje de maatschappij had ik het idee. Verjaardagen werden met creatieve en ludieke ideeën in de aandacht geplaatst. De lokale media die ik af en toe op de hoogte stelde gaf duidelijk meerwaarde. Het voelde als een doorbraak in contact met buiten,’ aldus Henny van Herck. Een signaal dat meerdere met name aan huis gekluisterde ouderen lieten horen: ‘Contact met de buitenwereld’. Ze had zichzelf laten insluiten op Stanislaus in Moergestel om tijdens de lockdown te kunnen blijven zorgen voor een aldaar wonend echtpaar. ‘Maar het confronteerde gelijk ook met het afgesloten zijn.’ Henny stuurde af en toe een foto met informatie naar de redactie, om ons en de samenleving op de hoogte te houden van de sfeer op het zorgcomplex.

In het algemeen zorgden de berichten in de coronaperiode – bij zowel voor- als tegenstanders van zowel maatregelen als ook lokale activiteiten – dat inwoners met een duidelijke behoefte daartoe, hun verhaal kwijt konden. Heel veel, opvallend meer dan normaal. Reacties op de berichten van Henny hadden ook een nut: ‘Ze lieten mij zien hoe enorm de familie van de bewoners deze inkijk waardeerde.’ Reacties kwamen er niet alleen op social media, en niet alleen in hulpaanbod, maar ook in de vorm van tekeningen van schoolkinderen, bloemen, kaartjes, versieringen, muziek én aardbeien voor heel het huis.

Al met al hebben veel inwoners, vrijwilligers, medewerkers van bedrijven en organisaties een bijdrage geleverd aan zowel de hulp en steun aan de medemens, alsmede aan de informatie daarover aan de samenleving, aan elkaar, voor elkaar …